Z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości, w piątek 5 października br. na Państwowym Uniwersytecie im. Iwana Franki w Żytomierzu odbyła się prezentacja wystawy „Polskie drogi do Niepodległości” oraz bardzo ciekawa dyskusja w trakcie V Międzynarodowej Polsko-Ukraińskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Zjednoczenie Szlachty Polskiej na Żytomierszczyźnie we współpracy z Wydziałem Historycznym uczelni, przy wsparciu finansowym Senatu RP za pośrednictwem Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie. Spotkanie zaszczyciła swoją obecnością Pani Wicekonsul Konsulatu Generalnego RP ds. polityczno-ekonomicznych w Winnicy – Agnieszka Góralska.

Otwierając wystawę, współprzewodnicząca komitetu organizacyjnego konferencji, prezes Natalia Kostecka-Iszczuk zwróciła szczególną uwagę na ten fakt, że odrodzenie niepodległej Polski stało się możliwe nie tylko na skutek nowego ładu światowego, ukształtowanego na mocy traktatu wersalskiego po zakończeniu I wojny światowej, ale także dzięki ofiarnej walce i wytrwałej pracy wielu pokoleń polskich patriotów, zwłaszcza bohaterów konfederacji barskiej, insurekcji kościuszkowskiej, Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego, powstańców listopadowych i styczniowych oraz legionistów Józefa Piłsudskiego.

Z kolei, wicekonsul Agnieszka Góralska powiedziała, że podczas pobytu na Syberii była zaskoczona opowieściami rdzennych mieszkańców tych ziem, którzy opowiadali historie z pamięci rodzinnej o Polakach zesłanych na Wschód po powstaniach w XIX wieku; mówili, że ci Polacy mieli gorący, południowy charakter.„Na początku zastanawiałam się, dlaczego Polacy na Syberii mieli charakter południowy? I wtedy zrozumiałem i przypomniałam sobie, że w listopadowym i styczniowym powstaniach uczestniczyło bardzo dużo Polaków mieszkających na tych ziemiach (ziemiach obecnej Ukrainy – red.)” – powiedziała Agnieszka Góralska. Tak więc, historia polskich walk narodowowyzwoleńczych jest także historią Żytomierza i jego okolic; ona nie jest obca dla tego regionu.

Podczas konferencji naukowcy z całej Ukrainy omówili kwestie polskiego ruchu narodowowyzwoleńczego i procesu odzyskania polskiej niepodległości w trakcie formowania nowego ładu światowego po zakończeniu I wojny światowej. Bardzo ciekawy i szczegółowy wykład na temat polskiej pomocy wojskowej dla armii Ukraińskiej Republiki Ludowej w czasie mocy umowy warszawskiej 1920 roku wygłosił dr Andrij Rukkas z Katedry Historii Słowian Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki.

Burzliwa, gorąca i bardzo ciekawa dyskusja była spowodowana omówieniem zagadnień związanych z pamięcią i polityką historyczną. Znaczący udział w tej debacie mieli profesorowie z Narodowej Akademii Nauk Ukrainy – Jurij Szapował i Gieorgij Kasjanow oraz prof. Łeonid Zaszkilniak z lwowskiego Instytutu Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk. Prof. Zaszkilniak wystąpił z fundamentalnym raportem dotyczącym filozoficznych i politycznych aspektów pamięci historycznej i polityki historycznej. W trakcie konferencji odbyła się prezentacja nowej książki profesora Kasjanowa pod tytułem „Past Continuous: Polityka historyczna lat 1980-2000. Ukraina i sąsiedzi”.

Redaktor naczelny portalu Jagiellonia.org i czasopisma „Głos Polonii” – Włodzimierz Iszczuk powiedział w trakcie debaty, że w geopolitycznych warunkach Europy Środkowo-Wschodniej, w trakcie wojny hybrydowej lekkie, instrumentalne i koniunkturalne podejście do tworzenia polityki i pamięci historycznej może prowadzić do bardzo smutnych konsekwencji dla racji stanu i interesu narodowego państw regionu.„We współczesnym świecie informacja staje się bronią. W warunkach trwającej nowoczesnej wojny hybrydowej nieodpowiednia polityka historyczna niesie potężny i niebezpieczny potencjał wybuchowy” – podkreślił Włodzimierz Iszczuk.

Odpowiadając na refleksję i pytania redaktora Iszczuka profesor Kasjanow ostro skrytykował – z jego punktu widzenia – błędną i fatalną politykę historyczną współczesnego Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej, która dzieli ukraińskie społeczeństwo i poważnie szkodzi relacjom polsko-ukraińskim.

Po zakończeniu pracy w pięciu sekcjach i panelowej dyskusji odbyła się prezentacja filmu profesora Juria Szapowała i Iryny Szatochinej pod tytułem „Jerzy Giedroyć. Magiczna siła słowa”.

„Przez kilka godzin 5 października 2018 r. żytomierski Państwowy Uniwersytet im. Iwana Franki stał się kluczową platformą intelektualną kraju” – powiedziała po konferencji prof. Wiktoria Węgierska, jedna z czołowych współorganizatorów corocznych polsko-ukraińskich spotkań naukowych w Żytomierzu.

Redakcja, zdjęcia: Andrij Magalecki i Dmitry Husarkin